مطالعه فراوانی و رژیم غذایی شگ ماهیان (alosa) در سواحل جنوبی دریای خزر (منطقه شرق گیلان)

خانواده شگ ماهیان (clupeida) در دریای خزر دارای دو نمایده، از جنس های کیلکا (clupeonalla) و شگ ماهی (alosa) هستند. جنس (alosa) پراکنش وسیعی در آبهای حوضه جنوبی دریای خزر دارند. با توجه به این نکته که فراوانی و عادات غذای آبزیان با گذشت زمان و براساس تغییرات محیطی دستخوش تغییرات می شود بنابراین بررسی مجدد خصوصیات جمعیتی و تغذیه ای این ماهیان ضروری به نظر می رسد. در مطالعه حاضر 430 قطعه ماهی در مدت یک سال از دام های گوشگیر ( تابستان 91) و پره های ساحلی ( مهر ماه 91 لغایت 24 فروردین 92) از 3 ایستگاه چابکسر، چاف و کیاشهر جمع آوری شدند. برای شناسایی گونه ها از صفات ریختی و شمارشی استفاده شد و پس از شناسایی، نمونه ها جهت بررسی محتویات معده و تعیین جنسیت کالبد گشایی شدند. در مطالعه حاضر 4 گونه از جنس alosa مشاهده شد که شامل شگ ماهی براشنی کووی (alosa braschnikowi)، شگ ماهی دریای خزر (a.caspia)، شگ ماهی مهاجر (a.kessleri) و شگ ماهی چشم درشت (a.saposchnikowi) هستند. از میان گونه های مشاهده شده شگ ماهی براشنی کووی با 2/51 درصد بیشترین فراوانی و شگ ماهی چشم درشت با 3 درصد کمترین فراوانی را دارد. همچنین شگ ماهی براشنی کووی با 06/5 ± 87/25 سانتی متر و 10/160 ± 59/233 گرم و شگ ماهی دریای خزر با 34/3 ± 8/19 سانتی متر و 39/27 ± 01/72 گرم به ترتیب بیشترین و کمترین میانگین طول چنگالی و وزن را دارند. براساس تعیین جنسیت انجام شده در تمامی گونه ها فراوانی جنس ماده بیشتر از جنس نر بود به جز در گونه شگ ماهی چشم درشت که جنس نر و ماده نسبت 1: 1 داشت. در میان نمونه های بررسی شده ماهیان 2-7 ساله مشاهده شد که در سه گونه شگ ماهی براشنی کووی، شگ ماهی دریای خزر و مهاجر ماهیان 4 ساله ها بیشترین فراوانی را داشتند. بررسی محتویات معده نیز نشان داد که در شگ ماهی براشنی کووی بخش اعظم رژیم غذایی را ماهیان استخوانی تشکیل می دهند و از میان ماهیان خورده شده کیلکا با 1/28 درصد بیشترین فراوانی را دارد. در دو گونه شگ ماهی دریای خزر و شگ ماهی مهاجر بخش عمده ای از محتویات معده را زئوپلانکتون در بر می گیرند کهacartia و ناپلی و سیپریس بالانوس بیش از 90 درصد رژیم غذای ماهیان بررسی شده را تشکیل می دهند و داده های بدست آمده با مطالعات انجام شده بر روی پراکنش زئوپلانکتون ها مطابقت دارد. و همچنین براساس داده های بدست آمده از محاسبه طول نسبی روده (rlg)، شدت تغذیه (if) و ضریب چاقی (k) در بین سه گونه شگ ماهی براشنی کووی، شگ ماهی دریای خزر و مهاجر از نظر این سه شاخص اختلاف معنی دار آماری وجود دارد.